Her sayısında kente yeni bir pencereden bakmamızı sağlayan İstanbul Şehremaneti Mecmuası’nın 24. sayısı, aynı zamanda iki yıllık bir deneyimi ve birikimi temsil ediyor. İkinci yılını dolduran mecmuanın yol gösterici ve gündem belirleyici etkisinin yanı sıra Türkiye’nin okuma kültürünün şekillenmesinde de bir payı olduğunu belirtmek gerekiyor. Hemen her sayısında “dosya konusu” olarak adlandırabileceğimiz bir temanın öne çıktığı mecmuada, yayınlanan ilk yazıların bir başyazı hüviyeti taşıdığını söyleyebiliriz. 

Şehremaneti Mecmuası’nın 1926 yılı Ağustos sayısında İstanbul ve kent idaresine dair farklı sorunların ele alındığı 11 tematik başlıkta yazılar yer alıyor. Mecmuanın dosya konusu olarak da adlandırabileceğimiz ilk yazısı, Osman Nuri (Ergin)’den sonra mecmuanın başına getirildiği bilinen Ali Suad Bey tarafından kaleme alınmış. “İstanbul’a Seyyah Celbi” başlıklı yazıda İstanbul ve turizm ilişkisi ele alınırken turistleri İstanbul’a çekebilmek için neler yapılması gerektiği tartışılıyor. Yazı, 21. yüzyıl İstanbul’unda tartışılmaya devam eden turizm ve kent politikaları adına geçtiğimiz yüzyılın hemen başlarında yazılmış bir strateji önerisi ve analizi olarak da tarif edilebilir. Ali Suad yazısında sayısız ayrıcalığıyla dünyanın en önemli turistik beldelerinden biri olması gereken İstanbul’a seyyahları nasıl davet edebileceğimiz, gelen turist sayısını nasıl artırabileceğimiz sorularına odaklanmış ve turizm gibi evrensel bir olguyu başka ülkelerden örneklerle analiz etmeye çalışmıştır. Günümüz çalışmaları açısından da öncül akademik bir yayın olarak adlandırabileceğimiz makale “Türk Seyyahin Cemiyeti” ve Şehremaneti idaresi başta olmak üzere konunun tüm aktörlerinin nasıl bir eşgüdümle çalışacağına dair önerilerle sonlanmıştır.

Devamında gelen makale ise İstanbul Mezbahası Sabık Serbaytarı Ahmed Nevzad tarafından yazılmıştır. Mecmuanın sıhhi başlığında ele alınan yazıda hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar grubundan Dibotiriyosefalus latus [Dibothriocephalus latus] hakkında açıklamalara yer verilmiştir. Söz konusu hastalık balıklardan insanlara bulaşan ve insanların ince bağırsaklarında yaşayan tenyadan kaynaklanmaktadır. Makalede hastalığa dair ilk tanının ne zaman konduğu, hangi balıklarda bulunduğu gibi detaylı bir çalışma ele alınmıştır. Tıp tarihi adına önemli bu çalışma, bir sonraki sayıda devam edeceği bilgisiyle sonlanmaktadır.

Bir sonraki yazı “Garb Belediyeleri” başlığında kaleme alınmıştır. Bu bölümde, Uluslararası Şehirler Birliği Cemiyeti ve bu cemiyetin düzenlediği kongrelerde alınan kararlar ve Avrupa kentlerindeki yerel yönetimler ile ilgili yazılar bulunmaktadır. İlk bölümü geçen sayıda yayınlanan yazı, beşincisi Milano’da gerçekleşen “Beynelmilel Yollar Kongresi” hakkındadır. Yazıda kongre program akışından toplantılarda alınan kararlara ve katılımcı bilgilerine kadar uzanan detaylı bir bilgilendirme yapılmıştır. Söz konusu bölüm, mecmuanın dünya ölçeğinde yaşanan gelişmelerin takip edildiğini göstermesi ve bu gelişmelere ayak uydurma çabalarına birer kanıt olması bakımından önemlidir.

Devamında gelen yazı “Yeni Belediye Kanunu Layihası” başlığında olup bir önceki sayıdaki tematik başlığın devamı niteliğindedir. 23. sayıda tarihsel bir içerikle neden yeni bir yasaya ihtiyaç duyulduğu sorusu etrafında ele alınan başlık, bu sayıda kanun tasarısının bölüm ve maddeleri ile ele alınmıştır. Toplam 127 maddeden oluşan kanun tasarısında, belediye encümeninin idari yapısından yerel seçimlerde oy verme niteliğine, imar politikasından itfaiye örgütlenmesine kadar Belediyeler Kanunu’na dair tüm başlıklar analiz edilmiş ve kamuoyu ile paylaşılmıştır.

Sonrasında gelen “İstanbul Limanı’nda Serbest Mıntıka” başlıklı makale ise Ali Suad Bey tarafından yazılmıştır. Suad Bey’in konu hakkında ilk çalışması mecmuanın 8. sayısında “İstanbul Limanı Hakkında Rapor” başlığıyla yayınlanmış ve burada yolcu nakliyatından gemi tamirine uzanan kapsamlı bir analiz yapılmıştır. Ali Suad, mecmuanın 24. sayısındaki yazısında ise limanlarda uygulanacak serbest bölgeyi ele almıştır. Yazar, söz konusu uygulamanın İstanbul’un ekonomik gelişmesine ciddi katkıda bulunacağını belirtirken serbest bölgesi olmayan bir limanın iskeleden öteye geçemeyeceği tespitinde bulunmaktadır. Farklı ülkelerde deneyimlenen örneklerin aktarıldığı yazı, İstanbul’da bulunan limanların değerlendirildiği örneklerle sonlanmıştır. 

Bir sonraki yazı ise Ankara Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü görevi ile Ankara ve Bursa Ziraat Okulu müdürlükleri görevlerinde bulunmuş olan Mehmet Refet Bey’in “Şehirlerde Ağaç Garsiyatı” isimli makalesidir. Makalede şehirlerde ağaç dikilirken dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınmıştır. Bu yazının hemen arkasından şehircilikle ilgili gelişmelerin ve haberlerin derlendiği “Şuun ve Havadis-i Medeniye” bölümünde Almanya, Amerika, Londra ve Belçika’dan bazı güncel gelişmelere yer verilmiştir. 

“Zabıta-i Belediye Talimatnamesi” başlıklı yazı ise 23. sayıda başlayan metnin devamıdır. Kentte yeniden oluşturulmaya çalışılan sosyal ve hukuki düzenin halka ilan edilmesi ve benimsettirilmesi konusunda kanun ve yönetmelikler büyük önem arz etmektedir. Maddeler halinde sıralanan talimatnamede eğlence mekânlarından itfaiyeye, defin törenlerinden balıkçılara ve sebzecilere kadar kentte yaşayan tüm aktörler ve mekânlar değerlendirilmiştir. 

Mecmua, söz konusu talimatnameden sonra Ali Suad Bey tarafından “Muhtelif Memleketlerde Beledi Usuller” başlığıyla Türkçeye çevrilen Le Régime Municipal Dans Les Divers Pays adlı eserin tefrikasıyla devam etmektedir. Eserin bu sayıdaki tefrikasında Belçika’daki idari yapılanma ve yerel yönetim tarzı ele alınmıştır.

Devamında gelen yazı ise “Kanunlar, Nizamlar, Talimatlar” başlığı taşımaktadır. Emlak vergisi ve kazanç vergisi hakkında güncel mevzuat hakkında bilgi verilen yazıda belediye tarafından tahsis edilecek farklı vergiler ve bunlara dair yönetmelikler kamuoyu ile paylaşılmıştır.

İstanbul Şehremaneti Mecmuası’nın 24. sayısında yer verilen son çalışma ise “Mecmuanın İkinci Sene Fihristi” olurken iki yıllık bu süre zarfında mecmuada yer alan yazıların bir dizini okuyuculara sunulmuştur. 

Tüm çoğulluğu ve karmaşıklığıyla yaşadığımız İstanbul’u anlama, daha iyi değerlendirme ve kenti daha yaşanır kılma çabalarının tarihsel neticelerinden biri olan Şehremaneti Mecmuası’nın iki yıllık birikimini 2022 yılında başladığımız ve özveriyle sürdürdüğümüz bir çaba ile sizlerle buluşturmayı başardık. Yeni sayılarda da buluşmak ve bu tarihsel birikimden hep birlikte öğrenebilmek, bu tarihsel birikimle derinleşebilmek umuduyla hoşça kalın.