İstanbul Boğazı’nın en dar noktasında, Göksu Nehri'nin Boğaz’a kavuştuğu yerde yer alan Anadolu Hisarı, hem konumuyla hem de tarihiyle İstanbul’un en etkileyici yapılarından biridir. Üçgen biçimindeki bu stratejik kara parçası üzerinde yükselen hisar, tarih boyunca Akça Hisar, Gözlüce Hisar, Güzelce Hisar, Yenice Hisar ve Nova Castrum gibi isimlerle anılmıştır. Yapının banisi, Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid’dir.

1396 yılında Niğbolu Savaşı’nda Haçlı ordusunu mağlup eden Yıldırım Bayezid, gözünü Bizans’a çevirmiş ve İstanbul kuşatması için hazırlıklara başlamıştır. Bu kapsamda, Bizans’a Karadeniz üzerinden gelebilecek yardımları engellemek amacıyla Boğaz’ın Anadolu yakasına bir savunma kalesi inşa ettirmiştir. Bu kale, yalnızca askeri bir üs değil, aynı zamanda bölgedeki ilk yerleşimin de çekirdeği olmuştur. Zamanla dizdarlar, muhafızlar ve ailelerinin yerleşmesiyle kale çevresinde bir mahalle oluşmuştur.

1452 yılına gelindiğinde, II. Mehmet (Fatih Sultan Mehmed), İstanbul’un fethi için sürdürdüğü hazırlıklar kapsamında Anadolu Hisarı’nı güçlendirmiş; kaleyi çevreleyen, üç kuleli büyük bir dış sur (hisarpeçe) inşa ettirmiştir. Böylece yapı, Ortaçağ’ın savunma anlayışından çıkıp Yeniçağ’ın kuşatma taktiklerine uygun, daha saldırgan bir mimariye kavuşmuştur.

İstanbul’un fethi sonrasında askeri önemini büyük ölçüde kaybeden Anadolu Hisarı, bir süre daha Boğaz güvenliği için kullanılmış; 16. yüzyıldan itibaren ise bazı devlet adamlarının hapsedildiği bir yer haline gelmiştir. 17. ve 18. yüzyıllarda Karadeniz’den gelen Kazak akınlarına karşı önemli bir savunma noktası olmuş, ancak Boğaz’ın yukarı kısımlarında yeni tahkimatların yapılmasıyla bu rolü de zayıflamıştır.

Bugün Anadolu Hisarı, yalnızca bir askeri yapı olarak değil, aynı zamanda İstanbul’un hafızasında köklü bir iz bırakan bir tarih mirası olarak varlığını sürdürmektedir. Karşı kıyıdaki Rumeli Hisarı ile birlikte, Osmanlı'nın İstanbul’u kuşatma stratejisinin en önemli unsurlarından biri olan Anadolu Hisarı, artık bir müze anlayışıyla yaşatılmaktadır.

Müze, sergi ve kültürel etkinlik alanlarıyla zenginleştirilen Anadolu Hisarı, geçmişin izlerini bugünün ziyaretçileriyle buluşturmaya devam ediyor.