Anadolu Hisarı, İstanbul Boğazı ile Göksu Nehri’nin Boğaza karıştığı yer arasında uzanan üçgen şeklindeki toprak parçası üzerinde Boğaz’ın en dar noktasında bulunmaktadır. Akça Hisar, Gözlüce Hisar, Güzelce Hisar, Yenice Hisar, Nova Castrum gibi farklı isimlerle anılan Anadolu Hisarı Yıldırım Bayezid tarafından inşa ettirilmiştir. İnşa tarihi ile ilgili Osmanlı dönemi tarihçileri tarafından farklı bilgiler aktarılmaktadır.
1396 yılında Haçlı ordusu ile gerçekleştirilen Niğbolu Savaşı’nda Haçlı Ordusunu yenilgiye uğratan Yıldırım Bayezid, yönünü İstanbul’a çevirmiştir. İstanbul kuşatması için birtakım hazırlıklara başlayan Beyazıd, Şile’yi ele geçirmiş, Boğaz’ın en dar noktasına Bizans’a Karadeniz’den gelebilecek yardımları engellemek için, Anadolu tarafına “köprübaşı” olarak bir kale yaptırmıştır.
Yıldırım Beyazıd döneminde inşa edilen Hisar’ın içerisine kale dizdarları, muhafızlar ve aileleri yerleştirilmiş, zaman içerisinde nüfusun artmasıyla birlikte Hisar’ın bulunduğu alanda bir mahalle oluşmuştur. 1452 yılında Fatih Sultan Mehmed İstanbul’un fethi için başlattığı hazırlıklar kapsamında Karadeniz’den gelecek yardımları kontrol altına almak ve kuşatmayı kuvvetlendirmek amacıyla Anadolu Hisarı’nı güçlendirmiş ve etrafını kuşatan üç kuleli büyük bir “hisarpeçe” yaptırmıştır. Bu düzenleme ile birlikte Anadolu Hisarı Ortaçağ savunma kalesinden, Yeniçağ saldırı kalesi düzenine geçmiştir.
İstanbul’un fethinden sonra esas işlevini kaybeden Anadolu Hisarı, bir süre daha boğazın güvenliğinin sağlanmasında hizmet etmiştir. 16. yüzyıldan itibaren hisar çeşitli devlet adamları için bir hapishane olarak kullanılmıştır. 17. ve 18. yüzyıllarda Karadeniz’den gelen Kazak akınlarının durdurulmasında faydalı olsa da, 18. yüzyılda Boğaziçi’nin yukarı kısımlarında yeni tahkimatın yapılması ile fonksiyonunu büyük ölçüde kaybetmiştir.
Anadolu Hisarı, kent bütünündeki diğer anıtsal yapılar ile birlikte müze kent yaklaşımı ile ele alınmaktadır. Boğazın Anadolu Yakası’nda yer alan Rumeli Hisarı ile birlikte bir dönemin savunma yapısı olan iki hisar günümüzde de bu anlatının yer alacağı müze, sergi, kültür alanları olarak İstanbul’a kazandırıldı.
