İBB Atatürk Kitaplığı koleksiyonunda bulunan, 1894 depremi dönemine ait iki kaynağı İstanbullularla paylaşarak kamuoyunda bu konudaki birikime katkı sunmayı, bu yayınlar ve diğer faaliyetler aracılığıyla deprem konusunda duyarlılık ve farkındalığı sürdürmeyi amaçlıyoruz.

Bu kaynaklardan biri, bugüne kadar 1894 depremiyle ilgili kullanılan görsellerin kaynaklarından biri olan ve bazen kaynak verilmeden kullanılagelmiş 1894 depremi fotoğraf albümleridir. Albümlerin yayına hazırlığı aslına uygun bir tasarıma eşlik eden açıklayıcı harita ve yazılarla tamamlanmış durumda.

İkinci kaynak olan, elinizde tuttuğunuz, 1894 tarihli Depreme Dair Birkaç Söz kitabı ise hem konusu hem de yazarı bakımından Türkiye’de deprem konusunda bilimsel bilgi birikimin izini sürebileceğimiz kaynaklardan birini oluşturuyor. Kitabın yazarı olan Halil Edhem, Almanya, Avusturya ve İsviçre’de jeoloji ve kimya öğrenimi görmüş, döndüğünde çeşitli eğitim kurumlarında hocalık yapmıştır. Edhem’in ders verdiği kurumlardan biri de sonradan İstanbul Teknik Üniversitesi adını alacak olan Mühendishane-i Mülkiye’dir.

Sizlerle tıpkıbasımını, çeviriyazısını ve günümüz Türkçesini bir arada paylaştığımız bu çalışmayı yayına hazırlarken her biri çok önemli ve sembolik değeri büyük olan tamamlayıcı yazılara da yer verdik.

Bu yazılardan ilki maden ve jeoloji biliminin önemli isimlerinden Kemal Erguvanlı tarafından kaleme alınan ve ilk olarak 1948 yılında yayınlanan kısa bir “Halil Edhem ve Jeoloji” değerlendirmesi. İkinci yazı ise bugün alanın en önemli isimlerinden biri olan ve kamuoyunun aydınlatılması konusunda öncü bir biliminsanı olarak çok iyi tanınan Naci Görür hocamızın bu kitap için kaleme alınan, iki nedenle çok ilginç yazısı. Birinci neden, Türkiye’nin ve İstanbul’un en büyük kaygılarından biri olan deprem gerçeği konusunda en güvenilir isimlerden biri olan Görür hocamızın, yaklaşık 130 yıl önce yazılmış deprem konulu bu metinle “diyalog kurma” çabası ve buna uygun dili. İkinci neden ise adeta bu uzun sürenin ortasındaki metnin yazarı olup Halil Edhem ve Naci Görür’ü birleştiren halka olarak düşündüğümüz Kemal Erguvanlı’nın bir zamanlar Naci Görür’ün hocası olduğunu öğrenmek oldu. Böylece yayın, çok ilginç ve güzel bir devamlılık hikâyesi ortaya çıkarmış oluyor.

Yayına hazırladığımız Halil Edhem’in (Eldem) çalışmasına ailenin son kuşak temsilcilerinden değerli meslektaşımız Edhem Eldem hocanın kısa ama sembolik bir yazıyla katkıda bulunmayı kabul etmesi, elinizdeki çalışmanın daha özel bir kitap olmasını sağladı. Sevgili Edhem hocamız, yazısında mukayeseli bir Halil Edhem değerlendirmesi yaparak örneğine pek rastlanmayan bir metinle bu çalışmaya katkı sundu.

Böylece bu kitabın, farklı kuşakları bir araya getiren bir çalışma hüviyeti de kazanmış olduğunu belirtmek gerekiyor.

Halil Edhem tarafından yıllar önce kaleme alınıp depremden hemen sonra Sabah gazetesinde ve daha sonra aynı yıl içinde risale olarak yayınlanan bu metinle yazarının günümüzdeki anlam ve önemini daha iyi değerlendirmemizi kolaylaştıran değerli hocalarımızı saygıyla selamlıyoruz. 

İstanbul’umuzun depreme hazırlık sürecinde -denizde katre misali da olsa- katkı sunması dileğiyle, iyi okumalar diliyoruz…